Voor de Rendieren van Sinterklaas
Op bezoek bij een Duitse historicus hadden we het niet over Sinterklaas en zijn Rendieren, maar ging het (voor mijn) onverwacht over zijn vader. En in mei zit de G in de maand.
In de ruime hal gaat het warme welkom grotendeels langs me heen. Ik spreek best veel talen, maar geen Duits. Hier en daar vang ik een woord op van de hartelijke begroeting, maar het meeste gaat me te snel. Voor het eerst ben ik samen met mijn man op bezoek bij een vriend van hem, een Duitse historicus.
Als we zitten, krijg ik een enorm glas zwarte thee. Het is echte thee, van grote bladeren los in de pot. Op tafel staan kandij en een potje rietsuiker. Hij zet een schotel met citroenpartjes en knijper neer. En er is koek en chocolade. De gastheer kijkt me aan en vraagt in keurig Engels waar ik geboren ben.
“In Charkiv”, zeg ik.
Hij veert op: “Wat interessant! Daar heeft mijn vader ook een tijdje gewoond.” En het volgende moment staat hij voor zijn omvangrijke boekenkast, om terug te komen met een dik fotoboek. “Kijk,” zegt hij, als hij het openslaat.
Ik zit tegenover hem en zie op zijn kop foto’s van landschappen in zwart/wit voorbij flitsen. Het zijn de bekende steppen en graanvelden. Een eindeloze leegte, met hier en daar zo’n kenmerkend houten huis. Ik zie foto’s van verwoesting en ellende en ik heb een gevoel waar dit naartoe gaat. Dan draait hij het boek om en wijst een foto aan: “Dit is mijn vader in Charkiv.”
Ik zie een kleine open auto, met een man op de motorkap. Hij zit met zijn voeten op het spatbord en maakt een ontspannen indruk. De kleine cabriolet staat voor een groot gebouw. Dat kan best Charkiv zijn, maar ik herken het niet zo 1-2-3.
“Dit is na de derde slag om Charkiv. Mijn vader zat bij Großdeutschland.”
Dat zegt mij allemaal niets, maar ik krijg het snel uitgelegd. Het gaat om een elite-eenheid van de Duitse Wehrmacht. “Dat is het reguliere leger, geen Waffen SS.” Ik knik, al begrijp ik niet precies was het verschil is. Zelfde uniform, zelfde krulletters op de mouw, toch? Vervolgens leer ik dat de derde slag om Charkiv de laatste strategische overwinning van de nazi’s is. De foto’s zijn uit 1943. Hij vertelt er trots over.
De vader verwijt ik niets. Ik was er niet bij en kan niet zeggen wat ik in zijn situatie zou hebben gedaan. Het is makkelijk om achteraf een oordeel te hebben, maar echt anders wanneer je zelf voor de keuze staat. Ik had zo’n geschiedenis waarschijnlijk met minder fierheid verteld, maar ben tegelijk blij dat hij er openhartig over praat, want daarmee bewijst hij het verleden in ieder geval een plek te hebben gegeven.
Zulke situaties doen me altijd denken aan de wijze woorden van mijn Russische oma, één van de twee vrouwen waar mijn voorstelling Zij zagen Oorlog aan is opgedragen. Zij overleefde de belegering van Leningrad. Ze maakte vreselijke dingen mee door toedoen van de nazi’s, maar zag ook wat mensen in nood elkaar in de stad aandeden. De wereld is niet zwart of wit. Zij haatte oorlog, maar had het grootste mededogen met de Duitsers. Zij zagen Oorlog gaat over dat thema.
Als u een zaal (restaurant, gebedshuis, hal) ter beschikking stelt, dan speel ik Zij zagen Oorlog gratis. Elke donatie is vrijwillig en komt volledig ten goede aan kleine vrijwilligersinitiatieven, bij voorkeur in Oekraïne en liefst gerelateerd aan kinderen. Sinds 2022 speelde ik deze voorstelling om geld in te zamelen voor Oekraïense weeskinderen en kunst/muzieklessen voor Oekraïense jeugd. Ook ondersteunden we vrije media in Rusland en Oekraïne, en een project ten behoeve van schoon drinkwater in Oekraïens oorlogsgebied. Met uitzondering van één voorstelling speel ik Zij zagen Oorlog dit jaar exclusief voor “De Rendieren van Sinterklaas”.
2 mei, Groningen, 19:30 uur
In samenwerking met Apostolisch Genootschap zamelen we geld in voor de Oekraïense vrijwilligersorganisatie “De Rendieren van Sinterklaas”. Aanmelden.
5 mei, Gouda, 11:00 uur
In samenwerking met Stichting Speelkameraadjes Gouda en Nationaal Comité 4 & 5 mei combineren we de voorstelling “Zij zagen Oorlog” met een Vrijheidsmaaltijd. Aanmelden.
Van mijn blog en actueel
Met Jan Terlouw sprak ik over het verschil tussen de Tweede Wereldoorlog in Nederland en de USSR.
Mijn Russische oma zat 872 dagen in de frontlinie.
Een postbode over de tweede wereldoorlog in mijn straat: “Niet alles was slecht.”
39 jaar geleden ontplofte de kerncentrale in Tsjernobyl. Mijn opa overleefde dat niet.
Bij toeval was ik vorige week op een Paasvuur in Duitsland.
